Μεσσηνία

Νομός Μεσσηνίας

Ο Ευριπίδης ονομάζει την Μεσσηνία «Καλλίκαρπο» λόγω της ομορφιάς και της εύφορης πλούσιας γης της. Η Μεσσηνία ταιριάζει σε κάθε εποχή. Περιβάλλεται από 140 χλμ ακτών, με πανέμορφες παραλίες, όρμους, γραφικά λιμανάκια ξεκινώντας από την μία πλευρά με τον Μεσσηνιακό κόλπο και φτάνοντας από την άλλη στο Ιόνιο πέλαγος.
Στο εσωτερικό, ο Ταΰγετος, «ο θρύλος του Μωρηά» με την άγρια ομορφιά, τα δάση με έλατα και πεύκα, τα σπάνια φυτά, τις κορυφές, τα φαράγγια, τις χαράδρες αλλά και τα γραφικά χωριά.

Καλαμάτα

Η Καλαμάτα είναι η πρωτεύουσα της Μεσσηνίας και είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Πελοποννήσου. Είναι χτισμένη στους πρόποδες του Ταΰγετου κοντά στην αρχαία πόλη Φαραί, και υπάρχει εκεί από τα βυζαντινά χρόνια. Το λιμάνι της, το μεγαλύτερο του νομού και το νοτιότερο της ηπειρωτικής Ελλάδας, σφύζει από ζωή. Είναι μια σύγχρονη πόλη που όμως διατηρεί έντονα τα σημάδια της ιστορίας της. Το ιστορικό κέντρο, η γραφική παλιά πόλη, το κάστρο, τα κλασικά και νεοκλασικά κτίρια, οι βυζαντινές εκκλησίες, ο ιστορικός ναός των Αγίων Αποστόλων από όπου ξεκίνησε ο απελευθερωτικός αγώνας του 1821, μετατρέποντας την σε πόλη-σύμβολο σθένους και θέλησης.

Αρχαιολογικοί Χώροι

• τα μυκηναϊκά ανάκτορα του βασιλιά της Πύλου Νέστορα στον λόφο Εγκλιανός. Στην Οδύσσεια αναφέρεται η επίσκεψη του Τηλέμαχος γιού του Οδυσσέα στο Νέστορα που είχε πάρει μέρος στον Τρωικό πόλεμο. Τα ανάκτορα ανακαλύφθηκαν το 1939 αλλά οι ανασκαφές διακόπηκαν και συνεχίστηκαν το 1952. Ανακαλύφθηκαν τα ερείπια διώροφου κεντρικού κτίσματος και άλλων βοηθητικών κτιρίων. Επίσης διαμερίσματα του βασιλιά και της βασίλισσας, αίθουσα του θρόνου, ο θολωτός τάφος του βασιλιά και άλλα. Τα ευρήματα εκτίθενται στο αρχαιολογικό μουσείο στην Χώρα κοντά στα ανάκτορα. Θεωρείται ότι κτίστηκε από τον πατέρα του Νέστορα Νηλέα τον 13ο αιώνα π.Χ. και καταστράφηκε το 1.200 π.Χ. από φωτιά με την εισβολή των Δωριέων.
• η αρχαία Μεσσήνη πρωτεύουσα του Μεσσηνιακού κράτους που ιδρύθηκε από τον Θηβαίο στρατηγό Επαμεινώνδα στους πρόποδες της Ιθώμης τον 4ο αιώνα π.Χ., μαζί με την Μεγαλόπολη στην Αρκαδία. Οχυρώθηκε με ισχυρά τείχη με πύργους και οχυρά που την προστάτευαν για αιώνες. Από την αρχαία πόλη πήρε το όνομα της η σύγχρονη Μεσσηνία. Στον αρχαιολογικό χώρο βρέθηκαν διάφορα δημόσια κτίσματα όπως το Στάδιο, το Θέατρο, το Γυμνάσιο, το Ασκληπιείο, το Βουλευτήριο, η Αγορά, η βρύση της Αρσινόης, ιερά της Δήμητρας, των Διοσκούρων, της Αρτέμιδος Ορθίας, του Αχελώου, επιγραφές κα.
• ο ναός του Επικούριου Απόλλωνα κοντά στον Άγιο Ανδρέα (θέση «Βάσσαι»). Κατασκευάστηκε τον 5ο αιώνα π.Χ. από τον Ικτίνο ο οποίος ήταν και ο αρχιτέκτονας του Παρθενώνα και διατηρείται σε πάρα πολύ καλή κατάσταση.

Φύση

• ο υδροβιότοπος της Γιάλοβα (Βοιδοκοιλιά) προστατευμένη περιοχή με σπάνια είδη πουλιών.
• η κοιλάδα της Νέδας. Το ποτάμι Νέδα πήρε το όνομα του από την ομώνυμη νύμφη, θεότητα των νερών. Η περιοχή με παραπόταμους, καταρράκτες, χαράδρες πνιγμένες στη βλάστηση, τοξωτά γεφύρια έχει παραμυθένια ομορφιά.
• το Πολυλίμνιο.  Καταρράκτες και λίμνες συνθέτουν ένα πανέμορφο φυσικό περιβάλλον.
• τα νησιά Σαπιέντζα, Αγία Μαρίνα και Σχίζα, οι μεσσηνιακές Οινούσσες απέναντι από τη Μεθώνη. Στην Σαπιέντζα υπάρχει το μοναδικό στην Μεσόγειο δάσος με κουμαριές ηλικίας 10.000 ετών. Το δάσος έχει κηρυχτεί διατηρητέο μνημείο. Μέσα στο δάσος ζουν αγριοπρόβατα (μουφλόν), κρι κρι, και μεγάλη ποικιλία πουλιών.

Κάστρα και Πύργοι

• το κάστρο της Καλαμάτας του 13ου αιώνα, χτισμένο στη θέση της ακρόπολης των Φαρών.
• το βενετσιάνικο κάστρο της Κορώνης στην κορυφή του λόφου.
• το κάστρο της Μεθώνης που έχτισαν οι Βενετοί τον 13ο αιώνα πάνω σε παλαιότερο του 7ου αιώνα. Περιστοιχίζεται από πελώρια τείχη με τεράστιες πόρτες και πέτρινα γεφύρια. Στο εσωτερικό βρίσκουμε τα ερείπια κατοικιών, δύο τουρκικά λουτρά, την βυζαντινή εκκλησία της Αγίας Σοφίας, τον ο Ναό της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, δεξαμενές κ.α. Νότια του κάστρου βρίσκουμε το Μπούρτζι, ένα νησάκι με μικρό οκτάγωνο κτίριο γεμάτο πολεμίστρες.
• στην Πύλο το Νιόκαστρο και το Παλαιόκαστρο (Ναβαρίνο).
• το μεσαιωνικό κάστρο της Ανδρούσας
• το κάστρο της Ζαρνάτας
• ο Πύργος των Μουρτζινών στην Καρδαμύλη
• το Κάστρο της Κυπαρισσίας ή κάστρο Αρκαδιάς
• το Κάστρο του Λεύκτρου
• οι Μανιάτικοι Πύργοι
• το κάστρο του Πέρα

Θρησκευτικά Μνημεία

• η Βυζαντινή εκκλησία των Αγίων Αποστόλων στην Καλαμάτα από όπου ξεκίνησε ο απελευθερωτικός αγώνας του 1821.
• στην Καλαμάτα ο Μητροπολιτικός Ναός της Υπαπαντής του Σωτήρος με θαυματουργή εικόνα της Παναγίας.
• η μονή της Δήμιοβας με ξυλόγλυπτο τέμπλο του 1773.
• το μοναστήρι του Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης (μονή Καλογραιών) του 18ου αιώνα που φημίζεται για το εργαστήρι μεταξοϋφαντουργίας που λειτουργούν οι καλόγριες της μονής.
• η Ιερά Μονή Βουλκάνου κοντά στην αρχαία Μεσσήνη που θεμελιώθηκε το 726μ.Χ. με την ιερή θαυματουργή εικόνα της Υπεραγίας Θεοτόκου. Η μονή χωρίζεται στην παλαιά και την νέα του 1625 μ.Χ.
• το Ανδρομονάστηρο, που ίδρυσε ο βυζαντινός αυτοκράτορας Ανδρόνικος Παλαιολόγος.
• ο βυζαντινός Ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος στην Χριστιανούπολη κοντά στα Φιλιατρά, μοναδικής αρχιτεκτονικής.
• στην Ανδρούσα, ο βυζαντινός Ναός της Αγίας Σαμαρίνας με τοιχογραφίες του 12ου αιώνα.
• στην Αρτεμισία το μοναστήρι Σιδερόπορτας, το ιστορικό μοναστήρι του Μανδρακίου από όπου ξεκίνησαν τον αγώνα του 1821 ο Παπαφλέσσας και ο Κολοκοτρώνης.
• στην Μεθώνη ο Άγιος Ονούφριος με τάφους λαξευμένους σε σπήλαιο και ο βυζαντινός ναός του Αγίου Βασιλείου.
• ο Βυζαντινός ναός Ζωοδόχου πηγής ή Σαμαρίνας κοντά στην Καλογερόρραχη.

Η Καλαμάτα κατέχει τη θέση των αρχαίων Φαρών της οποίας ιδρυτής υπήρξε, κατά τη μυθολογία ο γίος του Ερμή και της κόρης του Δαναού Φυλοδάμειας, Φάρις. Η περιοχή κατοικείται από τους Προϊστορικούς χρόνους και υπήρξε μεγάλο κέντρο κατά τη Μυκηναϊκή περίοδο. Η πόλη εξαρτώταν από τη Σπάρτη μέχρι την ίδρυση της Μεσσήνης από το Θηβαίο στρατηγό Επαμεινώνδα το 369 π.Χ.. Η πόλη παραχωρήθηκε ξανά στους Λάκωνες το 31 π.Χ. από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Οκταβιανό Αύγουστο μετά από νικηφόρα ναυμαχία στο Άκτιο. Μετά το θάνατο του Αύγουστου, επί βασιλείας του Τιβέριου η πόλη επεστράφη οριστικά στους Μεσσήνιους. Από τις περιγραφές του γεωγράφου Στράβωνα (1ος αι. π.Χ.) και του Παυσανία του Περιηγητή (2ος αι. μ.Χ.) γνωρίζουμε ότι στην πόλη υπήρχαν τρία ιερά, το ένα αφιερωμένο στους ήρωες θεραπευτές Νικόμαχο και Γόργασο, το δεύτερο για τη λατρεία της Τύχης και το τρίτο ήταν αφιερωμένο στην Αθηνά Νεοδουσία.
Το όνομα Καλαμάτα συναντάται για πρώτη φορά στο βίο του Οσίου Νίκωνος (11ος αι.) και οι εκδοχές για την προέλευση του ονόματος είναι πολλές. Σύμφωνα με την παλαιότερη εκδοχή το όνομα της πόλης οφείλεται στην εκκλησία της Παναγιάς της Καλομάτας που υπήρχε στην περιοχή. Οι νεότερες όμως έρευνες έχουν απορρίψει την παραπάνω εκδοχή και συστήνουν ότι η Καλαμάτα πήρε το όνομα της είτε από τη γειτονική αρχαία πόλη των Καλαμών, ή από τους πολλούς καλαμιώνες της περιοχής. Αξια αναφοράς είναι και μια άλλη πιθανή προέλευση του ονόματος που όπως υποστηρίζεται προήλθε από το σύνηθες επώνυμο Καλαμάτης κατοίκων της πόλης και μας είναι γνωστό από αρκετά υστεροβυζαντινά έγγραφα και χειρόγραφα. Η μετονομασία των Φαρών σε Καλαμάτα έγινε σε μια περίοδο πληθυσμιακών αλλαγών στην περιοχή και ανάγεται στον 7ο ή 8ο αιώνα.
Η πόλη κατακτήθηκε από τους Φράγκους (1205), τους Τούρκους (1460 και 1715) και από τους Ενετούς (1464, 1659 και 1685). Η κηρυξη της επανάστασης στις 23 Μαρτίου 1821 στο ναό των Αγίων Αποστόλων σήμανε και την απελευθέρωση από τον Τούρκικο ζυγό.